Leestijd: 7 minuten
Hoe leren we leerlingen leren? En hoe zorgen we ervoor dat leerkrachten zich samen verantwoordelijk voelen om dat leerproces te ondersteunen?
De masterproef van Zoé Bellanger en Johan Van Dooren vertrekt vanuit één overtuiging: leren doe je niet alleen, en lesgeven ook niet.
Hun praktijkonderzoek binnen een Onderzoekende School vertrekt vanuit de vraag hoe leerkrachten in team werken rond leerstrategieën. Het doel: leerlingen leren bewuster omgaan met hun eigen leerproces, en leerkrachten versterken in het expliciet aanleren van leerstrategieën.
Gaandeweg zien we dat élk vak bijdraagt aan leren leren.
Waarom inzetten op leerstrategieën?
Leerstrategieën, zoals samenvatten, verbanden leggen, herhalen of plannen, zijn essentieel voor duurzaam leren. Toch geven veel leerkrachten aan dat ze ze zelden expliciet aanleren. De reden? Tijd, onbekendheid of de veronderstelling dat leerlingen die strategieën vanzelf ontwikkelen.
Bellanger en Van Dooren tonen aan dat leerlingen op deze school vaak niet weten hoe ze moeten leren. Door strategieën expliciet te maken en regelmatig te oefenen, leren ze zelfstandiger en effectiever.
Daarnaast blijkt uit hun praktijkonderzoek dat teamwerking een cruciale rol speelt: wanneer leerkrachten samen reflecteren, materialen delen en strategieën afstemmen, krijgt het leren van leerlingen meer samenhang en diepgang.
Hoe pak je dat aan in de klas?
- Maak leerstrategieën zichtbaar.
Uit de observaties blijkt dat leerlingen baat hebben bij expliciete instructie over leerstrategieën. Veel leerlingen weten niet goed hoe ze een samenvatting maken of hoe ze zichzelf kunnen controleren.
“Ik denk altijd dat ik gewoon moet blokken, maar nu weet ik dat ik beter eerst kijk wat ik al weet en wat nog moeilijk is.” - Leerling
Door leerstrategieën te integreren in verschillende vakken, krijgen leerlingen meer grip op hun leerproces. Ze plannen beter, leggen verbanden en reflecteren over hun vooruitgang.
Tip: Gebruik thinking aloud of visuele stappenplannen om te tonen hoe jij een probleem aanpakt of een tekst begrijpt. Zo krijgen leerlingen zicht op het proces achter het resultaat.
- Werk schoolbreed.
Leerstrategieën behoren niet tot één vak. Wanneer leerlingen in verschillende vakken dezelfde strategie leren toepassen, versterken ze hun inzicht.
Structurele samenwerking is essentieel; niet alleen om expertise te delen, maar ook om een gemeenschappelijke taal over leren te ontwikkelen.
“We ontdekken dat we allemaal leerkrachten van leren zijn,” zegt een deelnemer. “Of je nu Frans, chemie of geschiedenis geeft.”
"Iedereen helpt leerlingen nadenken over hun eigen leerproces.”
- Bouw een lerend team uit.
Organiseer overlegmomenten waarin leerkrachten ervaringen uitwisselen en materialen delen.
“Wanneer collega’s samen reflecteren over hun aanpak, groeit niet alleen de expertise, maar ook het vertrouwen.”
In plaats van kant-en-klare oplossingen aan te reiken, bouwen de onderzoekers een lerende gemeenschap op. Leerkrachten observeren elkaar, proberen nieuwe methodes uit en bespreken de effecten op hun leerlingen.
“Het voelt eerst wat onwennig om bij elkaar in de klas te gaan kijken,” vertelt een deelnemer, “maar net dat geeft veel inzicht. Je ziet hoe collega’s leerstrategieën expliciet maken – iets wat je zelf soms vergeet te doen.”
De kracht van die samenwerking? Reflectie.
Door als team te praten over wat werkt, groeien leerkrachten in hun pedagogisch handelen én versterken ze hun impact op leerlingen.
- Geef leerlingen eigenaarschap.
Laat leerlingen kiezen welke strategie ze willen inzetten en reflecteren over wat voor hen werkt. Zo groeit hun zelfregulatie.
Inspiratie uit de praktijk
Tijdens het onderzoek werken de leerkrachten van de deelnemende school intensief samen rond het thema leerstrategieën. Ze voeren observaties uit in elkaars lessen, bespreken successen én moeilijkheden, en ontwikkelen samen materialen.
“Door samen te kijken naar hoe we leerlingen kunnen ondersteunen, merken we dat we allemaal met dezelfde uitdagingen zitten. Het geeft energie om dat samen aan te pakken.”
De samenwerking leidt tot meer afstemming tussen vakken en meer bewustwording bij leerlingen over hoe ze leren.
Meer weten?
De masterproef “Iedereen leerkracht: leerstrategieën in de klas” biedt concrete inzichten en voorbeelden om als schoolteam te groeien in het expliciet aanleren van leerstrategieën.
Download de masterproef van Zoé Bellanger & Johan Van Dooren – “Iedereen leerkracht: leerstrategieën in de klas.”
Nieuwsgierig geworden? Meld je school hier aan.
Wij werken samen met onderzoekende leerkrachten en schoolleiders. In een onderzoekend team krijg je als leerkracht de kans een schooljaar lang samen met student-leerkrachten en lerarenopleiders een praktijkprobleem aan te pakken. Ook schoolleiders kunnen met ons onderzoekend aan de slag. Goesting gekregen? Samen bouwen we aan jouw school van morgen!
Meld je school aan
Samen onderbouwen we jouw school van morgen
