Meer dan een cijfer!
Leestijd: 6 minuten
Wat gebeurt er wanneer je in LO niet langer enkel afrekent op pure prestatie, maar op inzet, groei, samenwerking en inzicht? Wanneer je leerlingen niet alleen beoordeelt, maar begeleidt?
“Ik durf nu vragen: wat kan ik anders doen?”
Die zin vat het hele project samen: wie durft vragen, durft leren en wie durft leren, durft groeien. De LO-leerkrachten van deze onderzoekende school merken dat de klassieke puntencultuur te weinig recht doet aan de complexiteit van het vak, want LO is meer dan kracht, snelheid of een talent voor balsporten. Het gaat over leren proberen, reflecteren, samenwerken, en grenzen verleggen. Daarom gaan Lentl Vanhouche en Charlotte De Ryck samen met hun team op zoek naar een eerlijker en transparanter manier van evalueren, zoals rubrics. In hun samenwerking met een onderzoekende school bestuderen ze welke impact rubrics hebben op motivatie, duidelijkheid, feedback en het leerproces van leerlingen.
Waarom rubrics nodig zijn
Rubrics lijken misschien iets voor taalvakken of projectwerk, maar precies in een bewegingsvak blijken ze verrassend krachtig. Uit de bevraging bij 141 leerlingen blijkt dat veel jongeren LO nog altijd ervaren als een “momentvak”: je kunt iets of je kunt het niet en je haalt een score die je nadien moeilijk kan duiden. Leerlingen benoemen letterlijk dat ze zich soms “overvallen voelen door de beoordeling” of “niet goed weten waarop ze juist worden beoordeeld”.
Rubrics doorbreken dat patroon omdat ze het proces zichtbaar maken: niet alleen wat leerlingen kunnen, maar hoe ze groeien.
Rubrics zichtbaar maken
Uit het onderzoek blijkt dat rubrics vooral drie dingen veranderen:
1. Transparantie stijgt merkbaar
Leerlingen begrijpen beter wat het doel is van een opdracht of sportreeks.
Ze zien meteen welke criteria gelden en hoe vooruitgang eruitziet. Veel leerlingen geven aan dat de rubric hen “rust geeft” omdat ze exact weten waarop ze worden beoordeeld.
2. Feedback wordt concreter en bruikbaarder
In plaats van algemene opmerkingen (“meer inzetten”, “beter samenwerken”) krijgen leerlingen gedetailleerde informatie die hen vooruit helpt. Ze kunnen die feedback nadien opnieuw bekijken.
3. De focus verschuift van prestatie naar groei
Leerlingen ervaren dat hun inzet, doorzettingsvermogen en leerproces tellen.
Dat maakt LO toegankelijker voor leerlingen die minder sportief zijn, maar wél gemotiveerd.
Een leerling verwoordt dit treffend:
“Nu zie ik dat ik wel vooruitga, ook als ik niet de beste ben.”
Hoe je rubrics inzet in je LO-lessen
Het onderzoek toont verschillende concrete strategieën die leerkrachten kunnen gebruiken:
1. Start met heldere leerdoelen
Wanneer leerlingen weten wat ze leren — samenwerken, techniek, strategie, lichaamscontrole — voelen ze meer eigenaarschap. Rubrics helpen om die doelen zichtbaar te maken.
2. Bouw rubrics op als groeimodel
Gebruik niveaus zoals ‘startend’, ‘op weg’, ‘goed’, ‘sterk’. Zo ervaart elke leerling vooruitgang, ook wie nog moeite heeft met bepaalde bewegingen.
3. Gebruik rubrics dynamisch tijdens de les
Leerkrachten in het onderzoek gebruiken ze niet alleen op het einde, maar ook tussendoor:
- om vooruitgang te tonen
- om feedback te structureren
- om leerlingen te laten inschatten waar ze staan
4. Combineer mondelinge feedback met schriftelijke houvast
Leerlingen vinden het waardevol dat ze feedback later opnieuw kunnen bekijken. Rubrics worden op die manier een geheugensteun.
5. Geef leerlingen inspraak
In het onderzoek laten leerkrachten leerlingen soms meedenken over criteria. Dat verhoogt betrokkenheid én begrip.
De cultuur verschuift langzaam maar voelbaar
Rubrics veranderen niet alleen het leerproces van leerlingen, maar ook de gesprekken binnen het team.
Leerkrachten beginnen elkaar te bevragen:
- Hoe beoordeel jij samenwerking?
- Wanneer beschouwen we iets als ‘goed’?
- Hoe maken we groei zichtbaar?
Die gesprekken zorgen voor meer afstemming. Evaluatie wordt minder individueel bepaald en meer gedragen door het hele team.
Meer weten?
Wil je rubrics inzetten om je evaluatie eerlijker, transparanter en motiverender te maken? De masterproef bevat uitgewerkte voorbeelden, testresultaten, leerlingcitaten en aanbevelingen voor een duurzame implementatie.
Download de masterproef van Lentl Maria Vanhouche & Charlotte De Ryck.
Nieuwsgierig geworden? Meld je school hier aan.
Wij werken samen met onderzoekende leerkrachten en schoolleiders. In een onderzoekend team krijg je als leerkracht de kans een schooljaar lang samen met student-leerkrachten en lerarenopleiders een praktijkprobleem aan te pakken. Ook schoolleiders kunnen met ons onderzoekend aan de slag. Goesting gekregen? Samen bouwen we aan jouw school van morgen!
Meld je school aan
Samen onderbouwen we jouw school van morgen
